Phẫu thuật cắt cao huyết áp, mang lại hy vọng làm mẹ

7 năm qua, chị Y. không dám có con vì cao huyết áp, đối diện tiền sản giật, sảy thai… Chị vừa được bác sĩ Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh phẫu thuật cắt u gây cao huyết áp, mở ra cơ hội làm mẹ.

Chị N.H.Y. bị cao huyết áp năm 29 tuổi, ngay thời điểm mang thai con trai đầu lòng. Suốt thời gian thai kỳ, chị được các bác sĩ theo dõi sát để tránh nguy cơ huyết áp cao gây ra biến chứng tiền sản giật, sảy thai, biến cố tim mạch hay thận, thậm chí tử vong. Thai nhi có nguy cơ sinh non, chậm phát triển, thai chết lưu ở tuần thứ 20…

Thế nhưng, sau sinh con, chị Y. uống nhiều loại thuốc huyết áp nhưng không cải thiện, huyết áp dao động trong khoảng 140-160/80 mmHg (mức bình thường 120/80 mmHg).

Thấy bất thường, chị nhiều lần đi khám tại các cơ sở y tế khác nhau nhưng không tìm ra nguyên nhân, được chẩn đoán thuộc nhóm tăng huyết áp vô căn. Do mẹ chị cũng bị tăng huyết áp nên chị nghĩ bản thân bị bệnh di truyền. 7 năm qua, chị không đi khám chuyên sâu, chấp nhận sống chung với bệnh. Nhiều lần, huyết áp tăng cao khiến chị mệt mỏi, tay chân rã rời, cảm giác “không còn sức lực”.

Vì tăng huyết áp, vợ chồng chị Y. dù muốn có thêm con thứ hai nhưng không dám vì sợ nguy hiểm cho cả hai mẹ con. Một tháng gần đây, tình trạng bệnh ngày càng nghiêm trọng, thuốc không thể kiểm soát huyết áp, cơ thể mệt mỏi, tay chân yếu nhiều hơn, chị đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM khám.

Thạc sĩ bác sĩ chuyên khoa II Phạm Thanh Trúc, khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, cho biết qua kết quả xét nghiệm máu, ghi nhận mức kali trong máu của chị Y. chỉ còn 2,1 mmol/l, trong khi mức bình thường là 3,5-5 mmol/l, đồng nghĩa chị bị hạ kali máu nặng, là nguyên nhân khiến chị mệt mỏi, yếu tay chân.

Do chị Y. bị tăng huyết áp không rõ nguyên nhân khi còn trẻ, lại thường bị yếu cơ tay chân do hạ kali máu, bác sĩ nghi ngờ vấn đề nằm ở tuyến thượng thận nên chỉ định chụp cắt lớp vi tính (CT-scanner) vùng bụng. Đúng như dự đoán ban đầu, hình ảnh CT cho thấy vỏ tuyến thượng thận trái của chị có một khối u, kích thước 13mm, cỡ quả sơ ri.

Bác sĩ Trúc giải thích, tuyến thượng thận là tuyến nội tiết nhỏ, hình tam giác, nằm ngay bên trên thận. Khi xuất hiện khối u, tuyến thượng thận tăng cường tiết ra một loại hormone gọi là aldosteron. Hormone này làm tăng giữ natri và đào thải kali khỏi máu. Tăng aldosteron và kali máu giảm quá mức khiến người bệnh tăng huyết áp, đau đầu, mệt mỏi, yếu cơ.

Phần lớn u tuyến thượng thận lành tính, giống trường hợp chị Y.

Bác sĩ Trúc hội chẩn với bác sĩ chuyên khoa Nội tiết, thống nhất phương án điều trị nội tiết nhằm đưa mức kali máu về bình thường, sau đó, phẫu thuật nội soi cắt bỏ khối u tuyến thượng thận.

Êkíp dự tính ca phẫu thuật kéo dài 120 phút. Đây là cơ hội cho người bệnh và thách thức không nhỏ cho các bác sĩ. Với chị Y, đây là quãng thời gian quan trọng để chấm dứt “thói quen” bất đắc dĩ kéo dài 7 năm: theo dõi huyết áp, uống thuốc hạ áp hàng ngày, đồng thời mở ra cơ hội làm mẹ.

Với các bác sĩ, cuộc mổ này phải hết sức cẩn trọng, chính xác, bởi chỉ cần tác động vào u tuyến thượng thận có thể gây tăng huyết áp đột ngột khiến người bệnh đối mặt nguy cơ tai biến mạch máu não ngay trên bàn mổ.

Bác sĩ Trúc cùng các bác sĩ khoa Tiết niệu phối hợp đưa thiết bị nội soi vào ổ bụng  người bệnh. Tiếp cận được thận trái, ê kíp bóc tách, mở đường hướng đến tuyến thượng thận nằm sâu bên trong. Sau đó ê kíp cắt tĩnh mạch trung tâm tuyến thượng thận cùng các mạch máu nuôi u và các kết nối xung quanh, lấy toàn bộ khối u ra ngoài mà không chạm vào khối u, bảo tồn tuyến thượng thận.

Hai ngày sau mổ, chị Y. không còn cần dùng thuốc thuốc hạ áp do huyết áp trở về mức ổn định, không còn yếu cơ tay chân, được xuất viện.

Trở lại tái khám sau 1 tuần, bác sĩ Trúc cho biết sức khỏe của chị Y. hoàn toàn phục hồi, có thể nghĩ đến việc có thêm em bé như mong muốn bấy lâu.

Chị chia sẻ ban đầu vợ chồng chị dự định có em bé thứ hai sau khi sinh con đầu 2-3 năm, vậy mà phải đến 7 năm sau mới có thể thực hiện mong muốn này.

U tuyến thượng thận là dạng u ít gặp trong hệ thống tiết niệu. Một nghiên cứu thống kê của các nhà khoa học Mỹ năm 2023 cho biết chỉ có 0,35%-1,9% trường hợp ghi nhận mắc u tuyến thượng thận. Trong đó, tỷ lệ mắc ở phụ nữ cao hơn so với nam giới.

Có 2 dạng u tuyến thượng thận, không tăng tiết hormone và có tăng tiết hormone. Trong đó, dạng không tăng tiết hormone phổ biến hơn, thường chỉ tình cờ phát hiện khi chụp CT-scanner bụng, không gây triệu chứng ở người bệnh nên chỉ cần theo dõi, chưa cần điều trị.

Khoảng 15% trường hợp u tuyến thượng thận có đi kèm tình trạng tăng tiết hormone. Trong đó, trường hợp tăng tiết aldosterone giống chị Y. chỉ 1,5%-3%.

U tuyến thượng thận tăng tiết hormone có nhiều triệu chứng khác nhau như tăng huyết áp, yếu cơ, liệt tay chân, đau đầu, mệt mỏi, co quắp tay chân, tâng cân, khát nước thường xuyên. Nguy hiểm hơn, người bệnh có thể bị suy hô hấp, rối loạn nhịp tim, thậm chí ngưng tim do hạ kali máu.

Bác sĩ Phạm Thanh Trúc khuyến cáo người tăng huyết áp không rõ nguyên nhân, đặc biệt là người trẻ, các đợt tăng huyết áp xuất hiện đột ngột rồi biến mất, cần đến bệnh viện khám, tầm soát khả năng u tuyến thượng thận để có biện pháp điều trị phù hợp.