Đau bụng, sụt cân do mắc hội chứng dây chằng cung giữa

Hơn ba năm đau bụng, sụt cân không rõ nguyên nhân, bà Tuyết, 57 tuổi, bất ngờ khi được chẩn đoán mắc hội chứng dây chằng cung giữa ít gặp.

Ba năm trước, bà Tuyết (ngụ Đồng Nai) xuất hiện cơn đau bụng âm ỉ vùng trên rốn, đau tăng sau khi ăn. Bà đi khám nhiều nơi, được chẩn đoán bệnh lý tiêu hóa. Bác sĩ kê toa các loại thuốc giảm đau, thuốc dạ dày nhưng triệu chứng chỉ giảm chứ không hết hẳn, cơn đau trở thành mạn tính. Bà thường xuyên chướng bụng, chán ăn dẫn tới sụt cân, người luôn trong trạng thái mệt mỏi.

Cách đây 6 tháng, bà Tuyết đau bụng nhiều hơn, tần suất cơn đau tăng lên, đến bệnh viện khám thì được nội soi dạ dày – tá tràng, chẩn đoán viêm dạ dày. Bà uống thuốc theo toa, đỡ một vài ngày rồi đau trở lại. Bà tiếp tục đi khám nhiều nơi, được siêu âm bụng, nội soi dạ dày, đại tràng, chụp CT bụng đều không thấy bất thường. Một tháng trước, cơn đau nặng lên, bà đến bệnh viện Tâm Anh thăm khám.

TS.BS Nguyễn Anh Dũng, Trưởng khoa Ngoại Tim mạch – Lồng ngực, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM cho biết, triệu chứng đau bụng trên rốn gợi ý nhiều bệnh lý liên quan đến dạ dày, đại tràng, gan, mật, tụy, lá lách.

Tuy nhiên, tất cả các cận lâm sàng thường quy đều không phát hiện nguyên nhân khiến bà Tuyết đau dai dẳng. Bệnh nhân được chụp CT ngực – bụng có cản quang kèm dựng hình mạch máu, ghi nhận hẹp động mạch thân tạng ngay đoạn xuất phát. “Đa số nguyên nhân gây hẹp động mạch là do xơ vữa, nhưng hình ảnh CT của bà Tuyết không thấy mảng xơ vữa. Tác nhân gây hẹp là do hội chứng dây chằng cung giữa rất ít gặp”, bác sĩ Dũng kết luận.

Lồng ngực và bụng được ngăn cách bởi cơ hoành. Động mạch chủ đi từ lồng ngực qua lỗ động mạch của cơ hoành để xuống bụng và có nhiều nhánh chia ra để cấp máu nuôi cho các cơ quan trong cơ thể. Lỗ động mạch được bao quanh bởi các dây chằng.

Ở người bình thường, dây chằng nằm trên cao, động mạch chủ đi qua dây chằng, xuống dưới bụng rồi mới phân nhánh động mạch thân tạng. Ở trường hợp bà Tuyết, dây chằng đi ngang qua chỗ xuất phát, chèn ép động mạch thân tạng gây hẹp, khiến bệnh nhân đau bụng nhiều năm nay.

ThS.BS Phạm Ngọc Minh Thủy, khoa Ngoại Tim mạch – Lồng ngực, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM nhận định, để giải phóng động mạch thân tạng bị hẹp do hội chứng dây chằng cung giữa, không thể áp dụng phương pháp nong mạch máu như các ca hẹp động mạch thông thường. Thay vì vậy, êkíp chọn phẫu thuật nội soi cắt dây chằng cung giữa.

Bệnh nhân được mổ ít xâm lấn bằng cách mở 4 đường mổ nhỏ (1 cm) vùng trên rốn, đưa ống soi vào tiếp cận vùng cơ hoành. Dưới sự hỗ trợ của camera nội soi, bác sĩ nhìn rõ đoạn mạch bị hẹp và dây chằng bao quanh, nhờ đó cắt bỏ các dây chằng cung giữa giúp cho động mạch thân tạng không bị chèn ép nữa. Sau ba giờ, ca phẫu thuật kết thúc.

Sau mổ bà Tuyết giảm đau bụng tới 80%, trở lại ăn uống, sinh hoạt bình thường vào hôm sau. Xuất viện ba ngày sau đó khi triệu chứng đau không còn, bà chia sẻ: “Thoát được cơn đau đeo bám suốt mấy năm nay, tôi như trút được gánh nặng. Vậy là từ nay không phải uống đủ loại thuốc giảm đau, cảm giác ngon miệng cũng trở lại vì không còn sợ đau bụng sau ăn nữa”.

Hội chứng dây chằng cung giữa (MALS) là một bệnh lý ít gặp với tỷ lệ 2/100.000. Bệnh thường gặp ở nữ giới, tỷ lệ nữ : nam khoảng 4:1. Độ tuổi thường mắc bệnh từ 40-60 tuổi, đôi khi xảy ra ở trẻ em. Bệnh rất khó chẩn đoán do không biểu hiện triệu chứng hoặc triệu chứng không đặc hiệu, dễ nhầm lẫn với các bệnh tiêu hóa.

Thường phải mất một thời gian dài và sau khi tiến hành nhiều biện pháp loại trừ các nguyên nhân khác, bác sĩ mới tìm ra bệnh. Người mắc hội chứng này thường xuất hiện cơn đau bụng mạn tính, đau có thể xảy ra lúc nghỉ, đau từng cơn hoặc liên tục, đau thượng vị sau ăn, chán ăn, buồn nôn, nôn và sụt cân.

Sau phẫu thuật giải phóng dây chằng (phương pháp điều trị duy nhất cho hội chứng dây chằng cung giữa), bệnh nhân cần tái khám định kỳ để đảm bảo lưu lượng máu qua động mạch thân tạng đã phục hồi hoàn toàn.

*Tên bệnh nhân đã được thay đổi