Tưởng đau cột sống hóa phình động mạch chủ ngực

Ông Liêm đau lưng và cổ thời gian dài, đi khám thần kinh cột sống thì phát hiện phình động mạch chủ.

Ông Nguyễn Văn Liêm (72 tuổi, Hà Tĩnh) đau nhức vùng cổ lan xuống lưng đã nhiều tháng nay, người bệnh uống các loại thuốc bắc, nam không đỡ. Bác sĩ ở phòng khám tư nhân gần nhà nghi ngờ ông bị đau dây thần kinh liên sườn, khuyên nên đi khám ở bệnh viện lớn. Đầu tháng 10, ông Liêm tới khám thần kinh cột sống tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.

TTND.PGS.TS.BS.CKII Nguyễn Hữu Ước, Trưởng khoa Phẫu thuật Tim, Mạch máu và Lồng ngực cho biết bệnh nhân toàn trạng vẫn tương đối tốt, ngoài các dấu hiệu đau lưng, cổ thì có biểu hiện mệt, khó thở khi gắng sức. Thăm dò chuyên sâu qua siêu âm tim Doppler màu và chụp cắt lớp vi tính đa dãy lồng ngực có tiêm thuốc phản quang, phát hiện trung thất to; động mạch chủ lên giãn rất to lan tới tận quai động mạch chủ, tới 6,3-6,4cm (ở người bình thường chỉ là 2-3cm); thất trái dày và chức năng co bóp của thất giảm.

Như vậy căn nguyên gây ra vấn đề đau cổ, lưng của bệnh nhân không phải do thần kinh cột sống mà do bệnh lý động mạch chủ gây ra, người bệnh thường đau ở các vị trí khối phình động mạch đang phát triển. Vấn đề hẹp và hở van động mạch chủ cũng ở giai đoạn muộn với chức năng tim chỉ còn khoảng 50% trong ở người bình thường chức năng tim ở mức 65-75%.

Ông Liêm được chỉ định phẫu thuật sớm để tránh nguy cơ động mạch chủ bị nứt, vỡ khi lên các cơn cao huyết áp đột ngột, gây nguy hiểm tính mạng.

Theo PGS Ước, hiện tại các tạng khác trong cơ thể vẫn tốt nên ca mổ có tỷ lệ thành công cao dù người bệnh đã cao tuổi, tiên lượng phục hồi nhanh, kỳ vọng sống dài. Song nếu bảo tồn không phẫu thuật, dù động mạch chủ chưa vỡ thì cũng dễ dẫn đến suy tim nặng hơn do bệnh lý van động mạch chủ khiến chức năng tim ngày càng giảm. Thực hiện phẫu thuật bệnh nhân trong tình trạng sức khỏe kém như vậy cho tỷ lệ thành công thấp, dễ xảy ra các biến cố trong và sau mổ.

Ngay sau khi tiến hành hội chẩn liên chuyên khoa với sự chuẩn bị kỹ lưỡng trước mổ, ca phẫu thuật tim hở theo phương pháp Bentall đã diễn ra, bao gồm thay van và gốc động mạch chủ, động mạch chủ ngực lên, cắm hai động mạch vành vào ống ghép.

Ca mổ diễn ra hơn 6 tiếng đồng hồ. Với phẫu thuật này, ekip phẫu thuật phải đối mặt với nhiều khó khăn như kiểm soát chảy máu vì có rất nhiều miệng nối trên nền mạch máu và quả tim bệnh lý, bệnh nhân cũng là người cao tuổi nên khả năng chống chịu có giới hạn. Chỉ một sơ sót nhỏ có thể dẫn đến nguy cơ chảy máu cao từ các khe, mở mạch, đường khâu….

Trong trường hợp chảy máu thì khâu tăng cường cũng khó khăn và máu khó cầm do máu chảy từ gốc động mạch chủ trực tiếp từ tim đi ra. Thêm nữa, thời gian mổ kéo dài kéo theo thời gian kẹp động mạch chủ lâu, dễ dẫn đến suy đa tạng, trong đó có suy tim. Các nguy cơ rủi ro xảy ra với việc cắm lại động mạch vành vào vật liệu nhân tạo dễ gây hẹp và chảy máu, tình trạng nặng nề có thể dẫn đến thiếu máu cơ tim cấp tính trong hoặc ngay sau mổ đe dọa tính mạng người bệnh.

May mắn, phẫu thuật Bentall đã rất thành công và không xảy ra bất kỳ sơ sót biến chứng nào. Sự phục hồi của ông Liêm được các bác sĩ đánh giá “vượt ngoài mong đợi”. Chỉ sau 3 ngày phẫu thuật, bệnh nhân đã có thể ngồi dậy được, sau 4-5 ngày có thể đi lại, sau hơn 10 ngày thì được xuất viện.

Theo PGS Ước, cách đây khoảng 20 năm, phẫu thuật Bentall được xếp vào hàng phẫu thuật tim khó ở Việt Nam do thời gian mổ dài, phức tạp và nhiều nguy cơ. Thời điểm đó, chỉ một vài trung tâm mổ tim lớn ở Việt Nam mới có thể làm được. Tuy nhiên hiện nay phẫu thuật Bentall đã phổ biến hơn, các bệnh viện lớn với trang thiết bị phòng mổ hiện đại, ekip phẫu thuật và gây mê hồi sức giàu kinh nghiệm, chăm sóc hậu phẫu chuyên nghiệp… cũng có thể thực hiện được.

Đối với sự phục hồi nhanh của bệnh nhân Liêm, ngoài quá trình phẫu thuật thành công không để xảy ra bất kỳ biến cố rủi ro nào thì bản thân người bệnh cũng có suy nghĩ rất tích cực đối mặt với hoàn cảnh, đồng thời trước đó ông Liêm có thói quen thường xuyên rèn luyện thể thao để giữ gìn sức khỏe.

Năm 2019, trên toàn cầu có khoảng 35,12 triệu người trong độ tuổi 30-79 mắc bệnh lý phình động mạch chủ. Các yếu tố nguy cơ của bệnh là hút thuốc, cao tuổi, tăng huyết áp, tăng cholesterol máu, béo phì, bệnh lý tim mạch, bệnh mạch máu não, bệnh động mạch ngoại biên, bệnh phổi, bệnh thận, tiền sử gia đình…

Để phòng ngừa bệnh, mọi người nên bỏ hút thuốc, hạn chế rượu bia; có chế độ ăn uống khoa học, tránh xa thực phẩm ăn nhanh, bổ sung thực phẩm nhiều chất xơ, rau xanh, hoa quả; sinh hoạt điều độ, rèn luyện thể thao, kiểm soát cân nặng, xây dựng lối sống tích cực, vui vẻ. Bên cạnh đó kiểm tra sức khỏe định kỳ mỗi năm 1 lần và tới khám tại các trung tâm y tế đa chuyên khoa ngay khi có các vấn đề sức khỏe bất thường, giúp phát hiện sớm và điều trị hiệu quả các bệnh lý tim mạch, cải thiện chất lượng sống khỏe lâu dài.