Mối nguy đột quỵ từ trò chơi “bắt pen”

Trò chơi đang thịnh hành trên mạng xã hội, “bắt pen” với động tác ấn mạnh vào động mạch cảnh có thể gây thiếu máu não, ngất xỉu, đột quỵ, khiến não tổn thương khó phục hồi.

Ngày 21/10, PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh, Giám đốc Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết thông tin trên, cảnh báo sau vài giây thực hiện động tác ấn cổ, người chơi có thể lơ mơ, mất ý thức, ngất lịm.

“Bắt pen” là trò chơi gần đây được một số người trẻ thực hiện theo video lan truyền trên mạng xã hội. Theo đó, người chơi sẽ nhờ một người khác bóp cổ mình để ép động mạch cảnh tìm cảm giác thích thú, mê man, lâng lâng tạm thời trong vài giây, sau đó được gọi mới tỉnh lại. Trò chơi này gần giống với “thử thách bất tỉnh” (người chơi tự bóp cổ mình) lan truyền trong một bộ phận giới trẻ vào năm 2023.

Theo ThS.BS.CKII Huỳnh Thanh Kiều, Trưởng khoa Nội tim mạch 1, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, “bắt pen” và “thử thách bất tỉnh” có điểm chung là dùng ngón tay ấn mạnh vào vị trí động mạch cảnh. Động mạch này có nhiệm vụ đưa máu giàu oxy đến các cơ quan và mô ở đầu và cổ, trong đó có 70-80% lượng máu lên não.

“Trò chơi này tiềm ẩn nhiều nguy hại”, Phó giáo sư Vinh nói, giải thích rằng các tế bào não bị thiếu máu 5 phút sẽ không thể phục hồi. Đè động mạch cảnh làm giảm tưới máu não và chậm nhịp tim gây choáng, ngất và nguy cơ tử vong nếu thiếu máu não kéo dài hoặc ngưng tim do nhịp chậm.

Cụ thể, ép chặt hai bên động mạch cảnh và buông tay nhanh sẽ gây giảm tưới máu não nghiêm trọng, gây chóng mặt, ngất, mất ý thức thoáng qua. Dòng máu lên não bị cản trở làm gia tăng áp lực lên thành mạch dẫn tới xuất huyết não. Ngoài ra, mặc dù ở trẻ em rất hiếm gặp nhưng trong trường hợp có xơ vữa ở động mạch cảnh thì mảng xơ vữa sẽ bong ra, trôi đi gây tắc nghẽn mạch máu gây ra nhồi máu não. Đây là hai dạng của đột quỵ (tai biến mạch máu não) dễ gây tử vong. Người bệnh được cứu sống cũng gặp di chứng nặng nề.

Nếu động mạch cảnh bị tắc nghẽn quá lâu có thể gây đột quỵ do thiếu máu, đặc biệt ở người đã có sẵn tình trạng tắc hẹp mạch máu trước đó (nhưng không biết); hoặc cũng có thể gây ra tổn thương não do hội chứng tăng tái tưới máu.

“Bắt pen” còn kích thích thần kinh phó giao cảm làm nhịp chậm, dẫn đến ngưng tim đột ngột. Hành động này nghiêm trọng hơn ở những người bị tăng huyết áp hoặc có tiền sử huyết khối. Trong một số trường hợp có thể dẫn đến tử vong.

Trước đó, nhiều xu hướng khác cũng thịnh hành trong giới trẻ được bác sĩ cảnh báo nguy hiểm, như “Vaping trend” – hút thuốc lá điện tử, hít bóng cười (hít bóng chứa khí Dinitơ monoxit N2O gây ức chế thần kinh, tạo ảo giác hưng phấn)… Trong đó, Vaping trend không ảnh hưởng ngay đến sức khỏe người chơi nhưng có thể gây ra một loạt biến chứng nghiêm trọng về sau, theo Phó giáo sư Vinh.

Nhiều người lầm tưởng thuốc lá điện tử không gây hại vì khi hút vào không tỏa ra khói hay chứa mùi khó chịu như thuốc lá thông thường. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu đã chứng minh loại thuốc lá này cũng gây hại không kém. Đáng tiếc là ngày càng nhiều bạn trẻ tìm đến thuốc lá điện tử với suy nghĩ “trải nghiệm cho bằng bạn bằng bè”. Ước tính tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử đã tăng 280,3% trên toàn thế giới, từ 21,3 triệu người sử dụng vào năm 2012 tăng lên 81,0 triệu vào năm 2022.

Tương tự thuốc lá truyền thống, người hút thuốc lá điện tử cũng hít nicotine và các hóa chất độc hại khác vào phổi. Đây là yếu tố nguy cơ gây hen suyễn, viêm tiểu phế quản tắc nghẽn, tăng huyết áp, bệnh mạch vành, nhồi máu cơ tim, viêm màng não, suy thận, suy giảm miễn dịch, ung thư.

Phó giáo sư Vinh cho hay, sử dụng thuốc lá điện tử hàng ngày có thể làm tăng gần gấp đôi nguy cơ nhồi máu cơ tim, nguy cơ này tăng lên 5 lần ở những người hút cả thuốc lá truyền thống và thuốc lá điện tử. Nguyên nhân là các chất độc hại có trong thuốc lá làm tổn thương mạch máu và thúc đẩy quá trình đông máu, cả hai đều là tác nhân gây nhồi máu cơ tim.

Bác sĩ Kiều khuyến cáo, để giảm sức “nóng” của bắt pen cũng như xóa sổ những trò chơi nguy hại khác, cần nâng cao nhận thức cho người dùng mạng xã hội, đặc biệt là giới trẻ vốn có tâm lý hiếu thắng, tò mò, muốn “thử cho biết”. Bố mẹ nên phối hợp với nhà trường để nhắc nhở, giáo dục, giám sát các em học sinh, giúp các em tránh xa cám dỗ để không xảy ra những hậu quả đáng tiếc.