Mạch máu nuôi não và tim hẹp cùng lúc

Ông Chiến, 72 tuổi, hoa mắt, chóng mặt do mắc bệnh động mạch vành và động mạch cảnh, nguy cơ đột quỵ, nhồi máu cơ tim.

Ông Chiến có tiền sử đái tháo đường, tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu nhưng không điều trị tích cực. Tháng 6/2024, ông thường xuyên xuất hiện cơn choáng suýt ngất, đến khám tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM.

Ngày 17/10, TS.BS Nguyễn Anh Dũng, Trưởng khoa Ngoại Tim mạch – Lồng ngực, Trung tâm Tim mạch, cho biết, bệnh nhân có nhiều yếu tố nguy cơ của bệnh tim mạch nên được thực hiện các cận lâm sàng liên quan, kết quả xác định động mạch liên thất trước và động mạch mũ hẹp trên 90%. Tiếp tục siêu âm động mạch cảnh tìm nguyên nhân gây thiếu máu não thoáng qua, ghi nhận động mạch cảnh trong trái hẹp nặng (70-80%), cản trở nghiêm trọng dòng máu lên nuôi não.

Bệnh nhân mắc cùng lúc hai bệnh lý nguy hiểm: hẹp động mạch vành có thể dẫn tới nhồi máu cơ tim cấp, đột tử; hẹp động mạch cảnh nguy cơ cao gây đột quỵ. Tuy nhiên, cùng một lần xử lý cả hai tình trạng nguy hiểm này thì có thể không có lợi. Do đó, êkíp bác sĩ Nội tim mạch – Ngoại Tim mạch – Can thiệp mạch hội chẩn để tìm phương án tốt nhất cho bệnh nhân.

Theo bác sĩ Dũng, tình trạng hẹp động mạch cảnh của ông Chiến tuy nguy cấp nhưng có thể tạm thời kiểm soát bằng các thuốc kháng kết tập tiểu cầu và statin, trong khi động mạch vành không thể điều trị nội khoa, nguy cơ tắc bất cứ lúc nào. Vì thế, các bác sĩ quyết định tiến hành can thiệp đặt stent liên thất trước cho bệnh nhân.

Ngay hôm sau, ThS.BS.CKII Võ Anh Minh, Phó khoa Tim mạch Can thiệp, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cùng êkíp nong mạch đặt stent cho bệnh nhân. Ca can thiệp kết thúc sau gần một giờ, phục hồi dòng chảy cho cả hai nhánh: động mạch liên thất trước và động mạch mũ, đẩy lùi nguy cơ nhồi máu cơ tim. Ông được xuất viện sau hai ngày.

Ba tháng sau can thiệp, sức khỏe ông Chiến hồi phục, siêu âm tim đánh giá chức năng tim tốt, chứng tỏ stent hoạt động tốt, không có tình trạng tắc nghẽn. Lúc này, ông có hiện tượng thiếu máu não thoáng qua trở lại, thường xuyên hoa mắt chóng mặt, cảm giác muốn ngất. “Điều này chứng tỏ bệnh động mạch cảnh không còn đáp ứng điều trị nội khoa, buộc phải phẫu thuật để giải quyết triệt để triệu chứng, ngăn ngừa đột quỵ”, bác sĩ Dũng nói.

Êkíp rạch da để bộc lộ đoạn động mạch cảnh bị lấp tắc bởi mảng xơ vữa. Tiếp đến, bác sĩ kẹp tạm thời động mạch cảnh, ngăn dòng máu chảy qua để dễ dàng thao tác. Trong suốt cuộc phẫu thuật, não sẽ nhận máu từ nhánh động mạch phải cũng như hệ thống mạch máu bàng hệ. Để đảm bảo nguồn máu cung cấp cho não luôn đầy đủ, bác sĩ theo dõi sát chỉ số huyết động (duy trì ở mức 130-140 mmHg), đồng thời quan sát tình trạng tái tưới máu ở từng thời điểm qua thiết bị đo oxy mô của não, từ đó có điều chỉnh phù hợp.

Sau gần hai giờ, bác sĩ lấy được toàn bộ mảng xơ vữa, lòng động mạch cảnh thông thoáng trở lại. Ông Chiến tỉnh táo, hết choáng váng, hoa mắt, sinh hoạt bình thường và 3 ngày sau xuất viện.

Sau phẫu thuật động mạch cảnh, bệnh nhân cần tránh lái xe và các hoạt động quá sức. Nên ăn uống đủ chất, tăng cường nghỉ ngơi, ngủ đủ giấc, không làm việc căng thẳng gây stress.

Bác sĩ Dũng khuyến cáo, mặc dù phương pháp cắt bỏ nội mạc động mạch cảnh đạt hiệu quả lâu dài, giúp giảm nguy cơ đột quỵ nhưng không ngăn chặn được mảng xơ vữa tái phát trở lại, nhất là đối với những bệnh nhân có nguy cơ cao như ông Chiến. Để giảm thiểu khả năng tái phát xơ vữa động mạch, nên hạn chế dung nạp chất béo bão hòa và thực phẩm giàu năng lượng, tập thể dục đều đặn, duy trì cân nặng ổn định, tránh hút thuốc lá, kiểm soát tốt các bệnh lý nền như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu.

*Tên bệnh nhân đã được thay đổi