Thoát cắt thận nhờ tán sỏi nội soi

Sạch sỏi thận trong lần đầu điều trị

Một năm nay, ông M.Đ.K. (75 tuổi, Đồng Tháp) thường bị đau tức hông lưng bên phải. Mỗi khi ông khom lưng làm đồng, cơn đau dữ dội hơn. Vì quá đau, ông nằm nhiều hơn, khi nằm phải kê gối dưới lưng để đỡ đau. Thậm chí, thỉnh thoảng, ông còn bị tiểu máu.

Hai lần ông đến một bệnh viện tại TP.HCM khám, phát hiện trong thận phải có một viên sỏi lớn 7x6cm. Do sỏi quá lớn với vết mổ hở cũ, cả hai lần ông đều được chỉ định điều trị bằng phương pháp mổ mở lấy sỏi và có khả năng cao cần cắt thận.

Hơn 20 năm trước, ông K. từng trải qua cuộc mổ mở lấy sỏi thận phải. Ông phải mất 2 tháng mới có thể quay lại công việc, hiện trên hông phải vẫn còn hằn vết sẹo dài 15-20cm. Do đó, ông không muốn mổ mở thêm một lần nữa, nhất là sau cuộc mổ này, ông có nguy cơ sẽ chỉ còn lại một quả thận. Ông quyết định đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM khám lại, hy vọng có phương án điều trị nhẹ nhàng hơn và không phải cắt thận.

Từ kết quả chẩn đoán hình ảnh của ông K., thạc sĩ bác sĩ Cao Vĩnh Duy, khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, cho biết thận phải của ông bị ứ nước độ 2 do khối sỏi quá lớn. Nếu để lâu không điều trị, nguy cơ phát sinh một số biến chứng nguy hiểm như nhiễm trùng thận hay suy giảm chức năng thận.

Bác sĩ đánh giá vị trí, kích thước sỏi, vết mổ cũ của ông. Cuối cùng, bác sĩ chỉ định ông có thể điều trị bằng phương pháp nội soi tán sỏi qua da (PCNL). Tuy nhiên, ông có thể cần đến 2 lần điều trị mới sạch sỏi. Ông chấp nhận điều trị ngay vì không cần mổ mở, không phải cắt thận.

Phẫu thuật cho ông là ê kíp bác sĩ khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM: ThS.BS Cao Vĩnh Duy, ThS.BS Nguyễn Trường Hoan, ThS.BS Võ Xuân Huy.

Ê kíp phẫu thuật tạo một đường rạch ngắn khoảng 1cm trên lưng phải của ông K. Ê kíp sử dụng hệ thống chụp X-quang C-Arm và siêu âm nhằm định vị rồi đưa một kim nhỏ từ đường rạch vào trong thận.

Theo chiều chiếc kim, bác sĩ sử dụng dụng cụ nong chuyên dụng, kích thước tăng dần, để tạo một “đường hầm” cỡ 1cm. Thông qua đường hầm này, dụng cụ tán sỏi nội soi được đưa vào tiếp cận khối sỏi trong bể thận. Quan sát trên màn hình nội soi Karl Storz 3D/4K, nhận thấy khối sỏi dần bị năng lượng laser phá vỡ thành các mảnh vụn nhỏ và hút ra ngoài.

Ê kíp sử dụng C-Arm kiểm tra, tránh sót sỏi. Sau khi xác nhận thận đã sạch sỏi, ê kíp kết thúc ca mổ với thời gian mổ khoảng 4 giờ (thời gian tán sỏi 1h30phút). Như vậy, ông K. không cần điều trị lần hai như dự kiến.

Chưa đầy 24 giờ sau ca mổ, ông K. có thể đi lại, ăn uống bình thường, được xuất viện trong ngày tiếp theo.

Phương pháp điều trị sỏi thận hiệu quả cao

Sỏi thận hình thành do sự lắng đọng và kết tinh của các khoáng chất, tạp chất (canxi, phốt pho, axit uric…) trong nước tiểu. Việt Nam là một trong những quốc gia được xếp vào nhóm có tỷ lệ mắc sỏi thận, sỏi tiết niệu cao. Cụ thể, theo một thống kê y học, có khoảng 2%-12% dân số mắc sỏi tiết niệu, trong đó, sỏi thận chiếm đến 40%.

Các triệu chứng sỏi thận đa dạng, phụ thuộc vào tính chất và kích thước sỏi. Người bệnh có thể bị đau quặn vùng hông lưng, tiểu ra máu, tiểu đau buốt, tiểu nhiều lần, tiểu rắt, buồn nôn và nôn… Trường hợp nghiêm trọng, sỏi thận đi kèm nhiễm trùng, có thể khiến người bệnh sốt, ớn lạnh, nước tiểu đục có mùi khó chịu… cần can thiệp điều trị sớm.

Tùy theo tính chất, kích thước, sỏi thận có thể được điều trị bằng nhiều phương pháp với mức độ xâm lấn khác nhau. Trước đây, với những trường hợp sỏi lớn như trường hợp ông K., mổ mở lấy sỏi được lựa chọn phổ biến. Tuy nhiên, hiện nay, người bệnh có nhiều lựa chọn ít xâm lấn và phục hồi nhanh hơn như tán sỏi ngoài cơ thể bằng sóng xung kích, nội soi tán sỏi ngược dòng, nội soi tán sỏi qua da.

Bác sĩ Duy cho biết nội soi tán sỏi qua da (percutaneous nephrolithotomy – PCNL) là phương pháp điều trị sỏi hiện đại, được ứng dụng phổ biến hiện nay. Nhờ sử dụng các hệ thống máy móc hiện đại như siêu âm, C-Arm, bác sĩ có thể kiểm tra toàn bộ đài bể thận ngay trong khi tán sỏi, đảm bảo sỏi được tán sạch, không để sót vụn sỏi, giảm nguy cơ tái phát.

Do đó, so với các phương pháp tán sỏi khác, tỷ lệ sạch sỏi khi điều trị sỏi bằng phương pháp cao hơn hẳn, nhiều trường hợp có thể sạch sỏi ngay trong lần đầu điều trị giống ông K., giảm nguy cơ tái phát. Ngoài ra, do mức độ xâm lấn ít, ít mất máu, ít phát sinh biến chứng nên người bệnh phục hồi nhanh, sớm được xuất viện và trở lại cuộc sống bình thường.

Tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, nội soi tán sỏi qua da được thực hiện thường quy.

Bác sĩ Duy lưu ý tuy nội soi tán sỏi qua da có nhiều ưu điểm nhưng không dành cho tất cả người bệnh sỏi thận. Người bệnh cần được thăm khám, đánh giá tình trạng sỏi thận và sức khỏe để đưa ra phương án điều trị sỏi phù hợp.

Ngoài ra, bác sĩ Cao Vĩnh Duy khuyến cáo người có dấu hiệu đau tức hông lưng, nhất là khi vận động; tiểu khó; tiểu ra máu… cần sớm đến bệnh viện khám, xác định nguyên nhân, điều trị kịp thời. Tránh để lâu có thể phát sinh một số biến chứng nguy hiểm như ứ nước thận, viêm đài bể thận, nhiễm trùng máu, ứ mủ trong thận, nhiễm khuẩn tiết niệu tái phát nhiều lần, tổn thương nhu mô thận, suy giảm chức năng thận…